برنامه‌ریزی کاهش خطرپذیری سیلاب با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی در پهنه استان تهران

زمینه و هدف: بر اساس جغرافیای طبیعی کشور ایران، عدم توجه به اثرات سوء ناشی از سیلاب، می­تواند خسارات جانی و مالی جبران­ ناپذیری را بر جای گذارد که در این میان رخداد سیلاب ناشی از بارش، یکی از چالش ­برانگیزترین موضوعات است. در این میان، بررسی وقوع سیل در استان تهران از ضروریات است. در حقیقت قرارگیری تهران بر دامنه­ ها و شیب­های تند و همچنین وجود سیلاب­ دشتها و نواحی پست و سیل­ گیر باعث شده است بروز سیلاب، یکی از نگرانی­ ها و دغدغه­ های عمده، تقریباً در تمام فصول سال باشد. روش: روش پژوهش مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی است. در این راستا، نقشه ­های مورد نیاز در نرم ­افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی( GIS)[1] تهیه شده و داده­ ها از طریق مطالعه اسناد، کتب، رسالات و مقالات گردآوری شده و سه نقشه اصلی مخاطره، آسیب پذیری و بحران تهیه و تحلیل می­شوند. یافته­ ها: نتایج تحلیل داده­ ها نشان می­دهد آنچه باعث ایجاد ناامنی و خطر و مطرح شدن سیلاب ناشی از بارش بعنوان مخاطره و تهدید می­شود، مکان­ گزینی نادرست و بی­ توجهی به حریم رودخانه ­ها و اشغال پهنه­ های سیل ­گیر توسط سکونت­گاه­ هایی است که گاه به صورت غیرمجاز بنا شده است. نتیجه­ گیری: این مقاله نتیجه می­ گیرد که سیاست­گذاری­ ها و برنامه ­ریزی ­ها در زمینه تخصیص کاربری اراضی حاشیه رودخانه ­ها باید متکی بر نقشه ­های خطر و متناسب با خطرات و خسارات ناشی از طغیان­ها باشد. همچنین، ایجاد و توسعه کانون­های زیستی و جمعیتی و به طور کلی هرگونه فعالیت عمرانی و توسعه اراضی، مستلزم شناخت کافی از شرایط سیل­ گیر پهنه­ ها و مخاطرات بالقوه طغیان رودخانه­ هاست.   [1] . Geographic Information Systems